Sao Thủy là một hành tinh vô cùng đặc biệt và khác biệt so với các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời. Trong bài viết hôm nay, thienvanhoc.edu.vn sẽ khám phá những đặc điểm độc đáo của Sao Thủy và tìm hiểu cách chúng ảnh hưởng đến hành tinh nhỏ bé này. Hãy cùng bắt đầu cuộc hành trình khám phá đầy thú vị này!
Thông tin về hành tinh Sao Thủy
- Loại hành tinh: Hành tinh đất đá
- Bán kính: 2.440 km (1.516 dặm)
- Khối lượng: 3,3011 × 10^23 kg
- Điểm xa Mặt Trời nhất: 69,8 triệu km (43,4 triệu dặm)
- Điểm gần Mặt Trời nhất: 46,0 triệu km (28,6 triệu dặm)
- Khoảng cách trung bình từ Trái Đất: 77 triệu km (48 triệu dặm)
- Nhiệt độ bề mặt: Từ -173°C đến 427°C (-280°F đến 800°F)
- Độ dài ngày mặt trời: 176 ngày Trái Đất
- Nhiệt độ bề mặt: Từ -173°C đến 427°C (-280°F đến 800°F)
- Độ dài ngày mặt trời: 176 ngày Trái Đất
- Độ dài ngày thiên văn: 59 ngày Trái Đất
- Độ dài năm: 88 ngày Trái Đất
- Tuổi: 4,503 tỷ năm
- Tên gọi: Đặt theo tên vị thần liên lạc và đưa tin trong thần thoại Hy Lạp
Kích thước của Sao Thủy
Sao Thủy là hành tinh nhỏ nhất trong Hệ Mặt Trời, cả về khối lượng và đường kính. Nó có khối lượng ít hơn Trái Đất tới 18 lần và đường kính chỉ bằng 2/5 kích thước Trái Đất. Để hình dung rõ hơn, Sao Thủy chỉ lớn hơn Mặt Trăng của Trái Đất khoảng một phần ba.
Điều đáng ngạc nhiên là kích thước của Sao Thủy đã nhỏ hơn qua thời gian. Việc lõi hành tinh nguội dần khiến nó co lại, làm giảm thể tích khoảng 5-10 km trong bán kính. Sự co rút này được cho là đã tạo ra các rãnh nứt và vết đứt gãy trên bề mặt hành tinh.
Nhiệt độ của Sao Thủy
Nhiệt độ trên bề mặt Sao Thủy thay đổi đáng kể, nhiều hơn bất kỳ hành tinh nào khác trong Hệ Mặt Trời. Nhiệt độ dao động từ −173°C (−280°F) vào ban đêm đến 427°C (800°F) vào ban ngày. Điều này xảy ra vì Sao Thủy, với bầu khí quyển cực kỳ mỏng, không thể giữ nhiệt và nhanh chóng mất đi năng lượng từ Mặt Trời sau khi đêm xuống.
Mặc dù là hành tinh gần Mặt Trời nhất, Sao Thủy không phải là hành tinh nóng nhất trong Hệ Mặt Trời – danh hiệu này thuộc về Sao Kim.
Một ngày trên Sao Thủy kéo dài bao lâu?
Một ngày trên Sao Thủy (tức là thời gian để Mặt Trời mọc, lặn rồi trở lại cùng một vị trí) kéo dài khoảng 176 ngày Trái Đất. Điều kỳ lạ là một năm trên Sao Thủy chỉ dài 88 ngày Trái Đất, tức là ngắn hơn một ngày trên hành tinh này.
Điều này xảy ra vì Sao Thủy quay chậm quanh trục, mất 59 ngày Trái Đất để hoàn thành một vòng quay. Tuy nhiên, do quỹ đạo lệch tâm, hiện tượng bình minh và hoàng hôn trên hành tinh rất khác biệt. Mặt Trời dường như mọc hai lần: lần đầu tiên ngay trước khi lặn và sau đó lại mọc từ một phần khác trên bề mặt. Do vậy, phải mất nhiều thời gian hơn để Mặt Trời xuất hiện lại ở cùng một vị trí, khiến một ngày trên Sao Thủy dài hơn cả một năm.
Mặc dù quay chậm, Sao Thủy vẫn di chuyển quanh Mặt Trời với tốc độ nhanh nhất trong Hệ Mặt Trời, đạt 47 km/s (29 mi/s). So với Sao Kim, hành tinh nhanh thứ hai với tốc độ 35 km/s (21 mi/s), Sao Thủy vẫn là hành tinh nhanh nhất.
Cấu tạo của Sao Thủy
Sao Thủy, một hành tinh đất đá, chủ yếu được tạo thành từ sắt, niken, và đá silicat. Lõi sắt chiếm khoảng 61% thể tích của hành tinh, so với lõi của Trái Đất chỉ chiếm 16%. Lớp vỏ ngoài của Sao Thủy dày khoảng 400 km (250 dặm). Thật thú vị, lõi của hành tinh này có kích thước tương đương với Mặt Trăng của chúng ta.
Một đặc điểm khác của Sao Thủy là bề mặt khô, đá, với nhiều miệng hố hình thành từ các vụ va chạm với tiểu hành tinh và vật thể không gian khác. Số lượng miệng hố dày đặc gợi ý rằng bề mặt của Sao Thủy có niên đại cổ xưa. Nhìn chung, sự hiện diện của các miệng núi lửa trên hành tinh này cung cấp nhiều manh mối quan trọng về quá khứ và sự hình thành của nó.
Khi nào Sao Thủy có thể nhìn thấy trên bầu trời đêm?
Trong năm 2024, Sao Thủy có thể được quan sát vào những thời điểm sau:
- Trên bầu trời buổi sáng: Từ ngày 2 đến 23 tháng 5, từ ngày 30 tháng 8 đến 19 tháng 9, và từ ngày 18 đến 31 tháng 12.
- Trên bầu trời buổi tối: Từ ngày 10 đến 31 tháng 3, từ ngày 8 đến 29 tháng 7, và từ ngày 2 đến 23 tháng 11.
Vì hành tinh này gần Mặt Trời nên không dễ để quan sát nó. Cách hiệu quả nhất là sử dụng ứng dụng hướng dẫn bầu trời như Star Walk 2, giúp bạn xác định vị trí Sao Thủy và thời điểm quan sát lý tưởng.
Các sự kiện sắp tới
Sao Thủy thường khó nhìn thấy trên bầu trời do gần Mặt Trời. Để biết thời điểm quan sát tốt nhất, bạn có thể sử dụng các ứng dụng thiên văn. Các sự kiện sắp tới giúp bạn quan sát Sao Thủy:
- Ngày 9 tháng 5: Sao Thủy đạt ly giác lớn nhất về phía Tây. Lúc 19:43 GMT (3:43 chiều EDT), Sao Thủy (mag. 0,4) sẽ cách Mặt Trời 26°24′, mang lại cơ hội tốt nhất để quan sát nó vào sáng sớm trong chòm sao Song Ngư.
- Ngày 14 tháng 5: Sao Thủy gần Eris. Lúc 09:08 GMT (5:08 sáng EDT), Sao Thủy sẽ gần hành tinh lùn Eris (cách 8°07′). Bạn cần kính thiên văn tối thiểu 200 mm (7,9 inch) để quan sát Eris.
- Ngày 14 tháng 5: Sao Thủy đạt pha phân đôi. Lúc 23:04 GMT (7:04 tối EDT), Sao Thủy đạt pha nửa sáng với độ sáng 0,2 trong chòm sao Song Ngư. Hành tinh sẽ tỏa sáng rực rỡ vào sáng sớm.
- Ngày 5 tháng 6: Sao Thủy gần Mặt Trăng. Lúc 16:46 GMT (12:46 chiều EDT), Sao Thủy gặp Mặt Trăng trong chòm sao Kim Ngưu. Hành tinh mọc trước khi Mặt Trời lên nhưng khó quan sát.
- Ngày 7 tháng 7: Sao Thủy gần Mặt Trăng. Lúc 20:23 GMT (4:23 chiều EDT), Sao Thủy gặp Mặt Trăng trong chòm sao Cự Giải, dễ thấy sau khi Mặt Trời lặn.
- Ngày 6 tháng 8: Sao Thủy gần Mặt Trăng. Lúc 23:24 GMT (7:54 tối EDT), Sao Thủy gặp Mặt Trăng trong chòm sao Sư Tử, hành tinh chiếu sáng rõ sau khi Mặt Trời lặn.
Câu hỏi thường gặp về Sao Thủy
Sao Thủy có màu gì?
Sao Thủy chủ yếu có màu xám đen. Màu sắc của hành tinh được quyết định bởi bề mặt đá phủ đầy bụi, không phản chiếu nhiều ánh sáng, tạo nên một màu sắc đơn điệu.
Sao Thủy có bao nhiêu mặt trăng?
Không có mặt trăng. Kích thước nhỏ, lực hấp dẫn yếu và vị trí gần Mặt Trời khiến Sao Thủy không thể hình thành hoặc giữ lại mặt trăng.
Sao Thủy cách Mặt Trời bao xa?
Khoảng cách trung bình từ Sao Thủy đến Mặt Trời là khoảng 58 triệu km (36 triệu dặm), làm nó trở thành hành tinh gần Mặt Trời nhất.
Sao Thủy được phát hiện khi nào?
Quan sát đầu tiên được ghi lại diễn ra vào năm 265 trước Công Nguyên. Vì gần Mặt Trời nên nó bị ánh sáng chói che lấp. Galileo Galilei và Thomas Harriot là những người đầu tiên quan sát Sao Thủy qua kính viễn vọng vào thế kỷ 17.
Tại sao Sao Kim nóng hơn Sao Thủy?
Sao Kim có bầu khí quyển dày đặc giữ nhiệt, khiến nó nóng hơn Sao Thủy dù ở xa Mặt Trời hơn. Sao Thủy, không có khí quyển đáng kể, không giữ được nhiệt.
Mặt Trời trông như thế nào từ Sao Thủy?
Nếu đứng trên Sao Thủy, bạn sẽ thấy Mặt Trời lớn gấp đôi từ điểm viễn nhật và gấp ba lần từ điểm cận nhật so với khi nhìn từ Trái Đất.
Bạn có biết?
- Không có mùa: Sao Thủy không có mùa do trục của nó gần như không nghiêng, chỉ khoảng 2 độ.
- Hiểu lầm của các nhà thiên văn cổ đại: Các nhà thiên văn học cổ đại từng tin rằng Sao Thủy là hai vật thể khác nhau vì nó xuất hiện ở bầu trời phía Tây vào buổi tối và ở bầu trời phía Đông vào buổi sáng. Điều này cũng xảy ra với Sao Kim.
- Các pha của Sao Thủy: Giống như Mặt Trăng và Sao Kim, Sao Thủy có các pha, nhưng chúng chỉ có thể quan sát được qua kính viễn vọng.
- Không thể sinh sống: Sao Thủy gần như không thể ở được do nhiệt độ khắc nghiệt và vị trí gần Mặt Trời, làm cho môi trường trở nên quá khắc nghiệt đối với sự sống.
- Đuôi của Sao Thủy: Sao Thủy có đuôi giống sao chổi, hình thành do gió mặt trời đẩy các nguyên tử natri ra khỏi bề mặt hành tinh. Đuôi này rất khó thấy và cần chụp ảnh phơi sáng lâu bằng kính thiên văn và bộ lọc đặc biệt.
- Tên gọi trong tiếng Phạn: Trong tiếng Phạn, Sao Thủy được gọi là Budha (đừng nhầm với Đức Phật, người sáng lập Phật giáo). Các văn bản Vệ Đà coi nó như một vị thần, con trai của Soma (thần Mặt Trăng) và Tara (vợ của Bṛhaspati, thần Sao Mộc).
Không còn nghi ngờ gì nữa, Sao Thủy là một trong những hành tinh khắc nghiệt nhất trong Hệ Mặt Trời, và bây giờ bạn đã hiểu rõ lý do tại sao. Đừng quên chia sẻ bài viết này với bạn bè để cùng nhau khám phá thêm về thiên văn học. Hãy tiếp tục theo dõi thienvanhoc.edu.vn để cập nhật những thông tin mới nhất và đón xem các phim hoạt hình vui nhộn và giáo dục về Sao Thủy, giúp bạn hiểu rõ hơn về hành tinh này một cách dễ dàng và thú vị.
