Thiên thể là gì? Đó là câu hỏi mà nhiều người quan tâm khi tìm hiểu về vũ trụ và các đối tượng trong không gian. Thiên thể là thuật ngữ dùng để chỉ bất kỳ đối tượng vật lý nào tồn tại tự nhiên trong không gian. Từ các hành tinh, ngôi sao, mặt trăng, tiểu hành tinh đến các sao chổi và thiên hà, tất cả đều được coi là thiên thể. Việc hiểu rõ khái niệm thiên thể giúp chúng ta khám phá và hiểu sâu hơn về vũ trụ rộng lớn và kỳ bí.
Thiên thể là gì?
Các thiên thể cũng được gọi là các thiên thể. Đây là các vật thể trong không gian của chúng ta như mặt trời, mặt trăng, các hành tinh và nhiều ngôi sao. Chúng tạo thành một phần của vũ trụ bao la mà chúng ta đang sống.
Bầu trời đêm rực rỡ có vẻ ngoài lốm đốm với các vật thể như vậy. Khi bất kỳ ai quan sát chúng bằng kính thiên văn, chúng trông rất hấp dẫn. Vì chúng ở rất xa, chúng ta không thể nhìn thấy tất cả chúng bằng mắt thường. Do đó, chúng ta cần kính thiên văn để nghiên cứu chúng.
Vũ trụ của chúng ta chứa đựng một bộ sưu tập tuyệt vời các thiên thể hoặc các vật thể thiên văn. Mặc dù hầu hết vũ trụ quan sát được đều bao gồm không gian trống rỗng. Tuy nhiên, khoảng không tối tăm, lạnh lẽo này lại có rất ít các thiên thể. Chúng trải dài từ phổ biến đến kỳ lạ. Đây là những thứ chứa đầy không gian trống rỗng của vũ trụ.
Chúng ta đều quen thuộc với các vì sao, hành tinh và mặt trăng. Nhưng bên cạnh đó, nhiều thiên thể nằm cùng với một bộ sưu tập tuyệt vời các cảnh tượng khác. Đây là những tinh vân đầy màu sắc, các cụm sao mỏng manh cũng như các thiên hà khổng lồ. 
Lịch sử của thiên thể
Quan sát cổ đại: Các vật thể thiên văn như sao, hành tinh, tinh vân, tiểu hành tinh và sao chổi đã được quan sát trong hàng ngàn năm. Những nền văn hóa cổ đại coi những thiên thể này là các vị thần và sử dụng chúng để định hướng, phân biệt mùa và xác định thời điểm trồng trọt.
Trung Cổ và Phát triển thiên văn học: Trong thời Trung Cổ, các nền văn hóa bắt đầu nghiên cứu sự di chuyển của các thiên thể một cách chi tiết hơn. Các nhà thiên văn học Trung Đông đã mô tả chi tiết các ngôi sao và tinh vân, tạo ra các lịch chính xác hơn. Ở châu Âu, các nhà thiên văn học phát triển thiết bị và sách giáo khoa để nghiên cứu và giảng dạy về thiên văn học.
Cuộc cách mạng khoa học: Năm 1543, Nicolaus Copernicus công bố mô hình nhật tâm, mô tả Trái Đất và các hành tinh quay quanh Mặt Trời. Johannes Kepler phát hiện ra các định luật chuyển động hành tinh, cải tiến mô hình nhật tâm. Galileo Galilei sử dụng kính thiên văn để quan sát bầu trời, phát hiện ra các mặt trăng của Sao Mộc và các đặc điểm khác trên Sao Kim, Mặt Trăng và Mặt Trời.
Thế kỷ 19 và 20: Sự phát triển của công nghệ và các phát minh khoa học cho phép mở rộng hiểu biết về thiên văn học. Các kính thiên văn và đài quan sát lớn hơn được xây dựng. Joseph von Fraunhofer và Angelo Secchi tiên phong trong lĩnh vực quang phổ học, cho phép quan sát thành phần của các ngôi sao và tinh vân. Máy tính bắt đầu được sử dụng để xử lý lượng dữ liệu khổng lồ về các ngôi sao, giúp đo lường chính xác màu sắc và độ sáng của chúng.
Hertzsprung-Russell Diagram: Năm 1913, biểu đồ Hertzsprung-Russell được phát triển, vẽ các ngôi sao dựa trên độ sáng và màu sắc của chúng. Hệ thống phân loại sao tinh chỉnh được xuất bản vào năm 1943, giúp các nhà thiên văn học dễ dàng nghiên cứu các ngôi sao.
Thiên hà ngoài Dải Ngân Hà: Cuộc tranh luận về sự tồn tại của các thiên hà ngoài Dải Ngân Hà kết thúc khi Edwin Hubble xác định rằng tinh vân Andromeda là một thiên hà khác, cùng với nhiều thiên hà khác xa khỏi Dải Ngân Hà.
Hình dạng của thiên thể
Theo định nghĩa của IAU (Liên đoàn Thiên văn Quốc tế) về hành tinh và hành tinh lùn, một thiên thể quay quanh Mặt Trời phải trải qua quá trình làm tròn để đạt được hình dạng gần như cầu, một thành tựu được gọi là cân bằng thủy tĩnh. Hình dạng hình cầu tương tự cũng được thấy trên các hành tinh đá nhỏ hơn như Sao Hỏa và các hành tinh khí khổng lồ như Sao Mộc.
Bất kỳ thiên thể tự nhiên nào quay quanh Mặt Trời mà chưa đạt được cân bằng thủy tĩnh đều được IAU phân loại là thiên thể nhỏ trong Hệ Mặt Trời (SSSB). Chúng có nhiều hình dạng không đều, là các khối lổn nhổn được tập hợp ngẫu nhiên bởi bụi và đá rơi vào; không đủ khối lượng để tạo ra nhiệt cần thiết để hoàn thành quá trình làm tròn.
Một số SSSB chỉ là tập hợp của các tảng đá tương đối nhỏ được giữ gần nhau bởi lực hấp dẫn nhưng không thực sự kết hợp thành một khối đá lớn duy nhất. Một số SSSB lớn hơn gần như tròn nhưng chưa đạt được cân bằng thủy tĩnh. Thiên thể nhỏ trong Hệ Mặt Trời 4 Vesta đủ lớn để trải qua ít nhất một phần của quá trình phân biệt hành tinh.
Các ngôi sao như Mặt Trời cũng có hình dạng cầu do tác động của lực hấp dẫn lên plasma của chúng, là một chất lỏng tự do. Quá trình tổng hợp hạt nhân liên tục trong sao là nguồn nhiệt lớn hơn nhiều so với nhiệt ban đầu được giải phóng trong quá trình hình thành của chúng.
Các thành phần của thiên thể
Các ngôi sao
Ngôi sao là những quả cầu khổng lồ chứa các khí nóng có khả năng tự phát sáng. Chúng phát ra năng lượng bằng cách chuyển đổi khí Hydro thành khí Heli trong lõi của mình. Ngôi sao có kích thước rất lớn và có sức hấp dẫn trọng lực rất mạnh. Mặt trời của chúng ta là một ngôi sao trung bình, cung cấp năng lượng và làm cho cuộc sống trên Trái Đất trở nên khả thi.
Các hành tinh
Hành tinh là những vật thể lớn có hình cầu, quay quanh Mặt Trời theo quỹ đạo cố định. Hệ Mặt Trời của chúng ta có tám hành tinh. Hành tinh có thể được tạo nên từ đá, kim loại và các khí như hydro, nitơ và methane. Trái Đất của chúng ta cũng là một hành tinh và là nơi duy nhất trong vũ trụ được biết đến có sự sống. Những hành tinh quay quanh các ngôi sao khác được gọi là hành tinh ngoại (exoplanet).
Các vệ tinh
Vệ tinh là những vật thể quay quanh hành tinh. Chúng là một phần thiết yếu của nhiều thiên thể và có thể là tự nhiên hoặc nhân tạo. Mặt Trăng là vệ tinh tự nhiên của Trái Đất, quay quanh Trái Đất do lực hấp dẫn của nó. Con người cũng đã đưa các vệ tinh nhân tạo vào quỹ đạo quanh Trái Đất và các hành tinh khác để nghiên cứu và phục vụ mục đích truyền thông.
Sao chổi
Sao chổi là những mảnh băng và đá nhỏ đến từ rìa ngoài của Hệ Mặt Trời. Khi tiến gần Mặt Trời, băng trên chúng bay hơi, tạo thành đuôi đẹp mắt phía sau.
Tiểu hành tinh
Tiểu hành tinh là những đá nhỏ và có hình dạng không đều, được làm từ kim loại hoặc khoáng chất và quay quanh Mặt Trời. Chúng chủ yếu tập trung giữa sao Hỏa và sao Mộc trong khu vực được gọi là vành đai tiểu hành tinh.
Thiên thạch và mảnh thiên thạch
Thiên thạch là những vật thể từ không gian xâm nhập vào bầu khí quyển của Trái Đất do lực hấp dẫn. Thiên thạch thường nhỏ và cháy trong khí quyển khi vào Trái Đất, tạo ra vệt sáng trên bầu trời, thường được gọi là sao băng. Nếu một thiên thạch đủ lớn để chạm tới bề mặt Trái Đất và tạo ra hố va chạm, nó được gọi là mảnh thiên thạch.
Các thiên hà
Thiên hà là tập hợp lớn các ngôi sao, được giữ lại với nhau bởi lực hấp dẫn. Mặt Trời và Hệ Mặt Trời của chúng ta là một phần của dải Ngân Hà. Các thiên hà khác thường ở xa đến mức chúng trông giống như những ngôi sao trong bầu trời đêm. Thiên hà Andromeda và các đám mây Magellan lớn là những thiên hà có thể thấy bằng mắt thường vào đêm trời trong.
Hệ Mặt Trời và các thiên thể tự phát sáng
Để hiểu rõ về hệ mặt trời và xác định xem có hành tinh nào tự phát sáng hay không, điều quan trọng là phải nắm vững cấu trúc và thành phần của hệ mặt trời.
Hệ mặt trời bao gồm một ngôi sao trung tâm, được gọi là Mặt trời, và tám hành tinh quay quanh nó: Sao Thủy, Sao Kim, Trái đất, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương. Để được phân loại là một hành tinh, một thiên thể phải đáp ứng các tiêu chí sau:
- Quay quanh một ngôi sao: Hành tinh phải có quỹ đạo xoay quanh một ngôi sao, trong trường hợp này là Mặt trời.
- Có hình cầu: Hành tinh phải có hình dạng gần như cầu do lực hấp dẫn đủ lớn của chính nó.
- Không có thiên thể lớn khác trong quỹ đạo: Hành tinh phải làm sạch quỹ đạo của mình, không có thiên thể lớn nào khác cùng chia sẻ quỹ đạo đó.
- Không phải là một ngôi sao: Hành tinh không được tự phát ra ánh sáng mà chỉ phản chiếu ánh sáng từ ngôi sao mà nó quay quanh.
Các hành tinh trong hệ mặt trời không tự phát ra ánh sáng; chúng chỉ phản chiếu ánh sáng mặt trời chiếu tới chúng. Vì vậy, các hành tinh không thể được coi là các thiên thể tự phát sáng. Mặt khác, các ngôi sao là những ví dụ điển hình về các thiên thể tự phát sáng. Các ngôi sao phát ra ánh sáng và năng lượng do các phản ứng hạt nhân diễn ra trong lõi của chúng.
Những sự thật thú vị về vũ trụ và các thiên thể
Không gì thú vị hơn không gian. Mặc dù rộng lớn, không gian vẫn tiếp tục phát triển. Du hành vũ trụ của con người chỉ mới ở giai đoạn đầu. Có hàng tỷ thiên hà, ngôi sao và hành tinh ngoài kia mà chúng ta sẽ không bao giờ nghe nói đến. Sau đây là một số điều hấp dẫn về không gian và các thiên thể như trái đất, hệ mặt trời, các hành tinh và mặt trăng mà bạn có thể chưa biết.
- Trong mọi thời điểm, 41 phần trăm Mặt Trăng không thể nhìn thấy từ Trái Đất.
- Do tình trạng không trọng lực, các phi hành gia không thể khóc thoải mái khi ở trên quỹ đạo.
- Sao Hỏa trông có màu đỏ khi nó có nhiều gỉ sét.
- Nhật thực dài nhất có thể kéo dài 7,31 phút.
- Hơn 4 tỷ năm trước, hệ mặt trời của chúng ta đã hình thành.
- Mặt trời dường như mờ hơn 1600 lần khi nhìn từ sao Diêm Vương so với khi nhìn từ Trái Đất.
- Vành đai của Sao Thổ được tạo thành từ muối, bụi và các mảnh đá. Một số hạt có kích thước bằng hạt cát, trong khi những hạt khác có kích thước gấp nhiều lần tòa nhà chọc trời.
- Một số tiểu hành tinh lớn cũng có mặt trăng.
- Cứ 76 năm, sao chổi Halley lại xuất hiện.
- Một cá nhân chỉ có nguy cơ bị thiên thạch rơi trúng một lần trong mỗi 9.300 năm.
- Ánh sáng di chuyển từ bề mặt Mặt trời tới Trái đất trong 8 phút 17 giây.
- Vũ trụ mở rộng ra một tỷ dặm theo mọi hướng mỗi giờ.
- Ngay cả với tốc độ ánh sáng, di chuyển đến thiên hà lớn gần nhất, Andromeda cũng phải mất 2 triệu năm.
- Gần 400 tỷ ngôi sao nằm trong các thiên hà lớn nhất.
Việc nghiên cứu các thiên thể không chỉ giúp chúng ta hiểu về sự hình thành và phát triển của vũ trụ, mà còn mở ra những khám phá mới về bản chất của vũ trụ và vị trí của chúng ta trong đó. Vậy, thiên thể là gì? Đó chính là những viên gạch xây dựng nên toàn bộ vũ trụ mà chúng ta đang sống
